Ngành vận tải biển, với hơn 50.000 tàu lớn nhỏ hoạt động trên các tuyến đường quốc tế, là huyết mạch của thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, đây cũng là nguồn phát thải khí nhà kính (GHG) khổng lồ, chiếm 3% tổng lượng GHG toàn cầu. Mỗi năm, ngành này tiêu thụ tới 2,5 tỷ thùng dầu nhiên liệu nặng – loại nhiên liệu giá rẻ nhưng gây ô nhiễm cao, sản sinh từ các phần thừa trong quá trình lọc dầu. Với áp lực từ các chính sách bảo vệ môi trường, Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã đặt mục tiêu loại bỏ hoàn toàn khí thải vào năm 2050. Đây là tham vọng lớn, đòi hỏi sự chuyển đổi toàn diện trong công nghệ và nhiên liệu, đặc biệt trong bối cảnh chi phí khử carbon được dự báo lên tới hơn 100 tỷ USD mỗi năm.
Thách Thức Lớn Trong Khử Carbon Ngành Vận Tải Biển
Tại Hội nghị Thương mại và Phát triển của Liên Hợp Quốc (UNCTAD) tổ chức vào tháng 9/2023, các chuyên gia đã thảo luận chi tiết về lộ trình khử carbon của ngành hàng hải. Mặc dù IMO đã đưa ra mục tiêu cụ thể, việc thực hiện lại không hề dễ dàng. Các chuyên gia cho biết giá nhiên liệu sẽ tăng gấp đôi nếu ngành này chuyển đổi hoàn toàn sang nhiên liệu xanh. Điều này tạo áp lực lớn lên chi phí vận hành, ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả hàng hóa. Trong số hơn 50.000 tàu, 6.643 tàu container – tuy chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số đội tàu nhưng lại có mức tiêu thụ nhiên liệu và phát thải cao nhất. Những con tàu này di chuyển nhanh hơn, hoạt động liên tục trên các tuyến thương mại chính và đóng vai trò không thể thay thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, việc chuyển đổi nhiên liệu cho tàu container lại phức tạp và tốn kém nhất Ông Knut Orbeck-Nilssen, Tổng Giám đốc điều hành của DNV – tổ chức quốc tế hàng đầu trong lĩnh vực kiểm định và chứng nhận, cho biết hiện tại không có loại nhiên liệu hoặc công nghệ nào đủ sức chiếm ưu thế. Các công ty vận tải đang buộc phải thử nghiệm nhiều giải pháp khác nhau, từ động cơ hybrid đến các loại nhiên liệu thay thế như LNG, methanol, hydro, và amoniac.
Đơn Đặt Hàng Lịch Sử Với Hơn 500 Tàu Sử Dụng Nhiên Liệu Xanh
Theo dữ liệu từ DNV, tính đến ngày 31/10/2023, các công ty vận tải đã đặt hàng tổng cộng 522 tàu container sử dụng nhiên liệu kép – con số kỷ lục trong lịch sử ngành vận tải biển. Trong số đó:
- 303 tàu được thiết kế để chạy bằng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG).
- 216 tàu chạy bằng methanol – một loại nhiên liệu đang nổi lên nhờ khả năng giảm phát thải.
- 2 tàu sử dụng hydro
- 1 tàu sử dụng amoniac.
Điểm đáng chú ý là tỷ lệ đặt hàng tàu nhiên liệu kép đã tăng vọt, chiếm 65% trong tổng số đơn đặt hàng năm nay, so với chỉ 4% vào năm 2018. Điều này cho thấy ngành vận tải biển đang dần chuyển mình mạnh mẽ trước sức ép về môi trường.
Trong số các nhiên liệu xanh, LNG hiện chiếm ưu thế nhờ khả năng giảm đến 23% lượng khí thải GHG so với nhiên liệu truyền thống. Tuy nhiên, LNG vẫn bị các chuyên gia môi trường chỉ trích vì quá trình sản xuất, vận chuyển và sử dụng có thể dẫn đến rò rỉ khí mê-tan – một loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh hơn CO₂ gấp nhiều lần.
Những “Người Khổng Lồ” Dẫn Đầu Cuộc Đua
CMA CGM, hãng vận tải hàng đầu của Pháp, hiện đang tiên phong trong việc sử dụng nhiên liệu sinh học để giảm lượng khí thải CO₂ trên mỗi container. Công ty này đã đầu tư 15 tỷ USD vào đội tàu mới, được thiết kế để sử dụng nhiều loại nhiên liệu bền vững, bao gồm LNG, methanol và nhiên liệu sinh học. Với chiến lược hợp tác cùng các đối tác lớn như Walmart, CMA CGM đang chứng minh tính khả thi của việc kết hợp giữa kinh doanh và bảo vệ môi trường.
Trong khi đó, MSC (Thụy Sĩ), hãng vận tải lớn nhất thế giới, đã đặt hàng một số lượng lớn tàu chạy bằng LNG nhiên liệu kép. Còn Maersk (Đan Mạch), hãng vận tải container hàng đầu khác, lại đặt cược vào methanol xanh – loại nhiên liệu có thể được sản xuất từ các nguồn tái tạo như năng lượng mặt trời và gió. Các công ty như Evergreen (Đài Loan) và COSCO (Trung Quốc) cũng đang tích cực tham gia vào cuộc đua bằng cách đầu tư vào các tàu thân thiện với môi trường.
Ngoài LNG và methanol, nhiều công ty đang nghiên cứu các giải pháp khác như amoniac xanh và hydro. Các loại nhiên liệu này tuy đầy hứa hẹn nhưng vẫn còn hạn chế về nguồn cung, công nghệ lưu trữ và khả năng triển khai trên diện rộng.
Lời Kêu Gọi Toàn Cầu
Các chuyên gia khí hậu hiện đang kêu gọi Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế ban hành các quy định nghiêm ngặt hơn để thúc đẩy sự chắc chắn trong đầu tư vào nhiên liệu xanh. Chính phủ các nước cần: Khuyến khích sản xuất nhiên liệu carbon thấp, thông qua các chính sách hỗ trợ và giảm thuế.
Tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ nhiên liệu thay thế. Áp dụng hình phạt nghiêm khắc với các công ty chậm áp dụng nhiên liệu sạch. Việc xây dựng một hệ thống chính sách toàn cầu sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi, đồng thời giảm bớt gánh nặng tài chính cho các doanh nghiệp vận tải biển.
Tương Lai Vận Tải Biển: Hy Vọng Từ Nhiên Liệu Xanh
Hơn 500 đơn đặt hàng tàu container sử dụng nhiên liệu kép là tín hiệu tích cực cho tương lai của ngành vận tải biển. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu khử carbon vào năm 2050, ngành này cần sự hợp tác chặt chẽ giữa các doanh nghiệp, chính phủ và tổ chức quốc tế.
Nhiên liệu xanh không chỉ là giải pháp cho vấn đề khí thải mà còn mở ra cơ hội đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh cho các công ty vận tải. Với những bước đi tiên phong từ các tập đoàn lớn, tương lai của ngành vận tải biển hứa hẹn sẽ trở nên bền vững hơn, không chỉ phục vụ thương mại mà còn bảo vệ hành tinh xanh.
Xem thêm: