Những lưu ý khi xuất hàng nông sản bằng đường biển

1. Tổng quan về xuất khẩu nông sản bằng đường biển

Xuất khẩu nông sản là một trong những trụ cột quan trọng của thương mại quốc tế, đặc biệt đối với các quốc gia có thế mạnh về nông nghiệp như Việt Nam. Các mặt hàng như gạo, cà phê, hạt điều, trái cây tươi, thủy sản chế biến… được xuất khẩu đi nhiều thị trường lớn trên thế giới thông qua nhiều phương thức vận tải khác nhau, trong đó vận tải đường biển giữ vai trò chủ đạo.

Vận tải đường biển có ưu điểm nổi bật về chi phí thấp, khả năng vận chuyển khối lượng lớn và phù hợp với các tuyến đường dài. Tuy nhiên, nông sản là nhóm hàng hóa có đặc tính riêng, dễ hư hỏng, nhạy cảm với nhiệt độ, độ ẩm và thời gian vận chuyển. Do đó, việc xuất hàng nông sản bằng đường biển đòi hỏi doanh nghiệp phải đặc biệt chú trọng đến nhiều yếu tố để đảm bảo chất lượng, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hiệu quả kinh doanh.

2. Đặc thù của hàng nông sản khi vận chuyển bằng đường biển

2.1. Dễ hư hỏng và biến đổi chất lượng

Phần lớn nông sản, đặc biệt là nông sản tươi, có thời gian bảo quản ngắn. Trong quá trình vận chuyển dài ngày bằng đường biển, nếu không được kiểm soát tốt về nhiệt độ, độ ẩm và thông gió, hàng hóa rất dễ bị hư hỏng, mốc, thối hoặc giảm chất lượng.

2.2. Nhạy cảm với điều kiện môi trường

Nhiệt độ cao, độ ẩm lớn và sự thay đổi môi trường đột ngột có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nông sản. Ví dụ, trái cây tươi có thể chín nhanh hoặc bị dập nát, trong khi các mặt hàng khô như gạo, cà phê, hạt tiêu dễ bị hút ẩm và nhiễm nấm mốc.

3. Lựa chọn phương thức vận chuyển và loại container phù hợp

3.1. Container khô và container lạnh

Việc lựa chọn loại container phù hợp là yếu tố then chốt khi xuất khẩu nông sản bằng đường biển:

• Container khô (Dry Container): Phù hợp với các mặt hàng đã qua chế biến hoặc có khả năng bảo quản tốt như gạo, cà phê, hạt điều, hạt tiêu.

• Container lạnh (Reefer Container): Bắt buộc đối với các mặt hàng nông sản tươi, đông lạnh hoặc yêu cầu kiểm soát nhiệt độ nghiêm ngặt như trái cây, rau củ, thủy sản.

3.2. Kiểm tra container trước khi đóng hàng

Doanh nghiệp cần kiểm tra kỹ container trước khi đóng hàng để đảm bảo container sạch, khô, không có mùi lạ, không rò rỉ và hệ thống làm lạnh hoạt động ổn định. Việc sử dụng container không đạt chuẩn có thể gây tổn thất lớn cho lô hàng.

4. Đóng gói và xếp hàng đúng kỹ thuật

4.1. Đóng gói phù hợp với từng loại nông sản

Mỗi loại nông sản cần có phương pháp đóng gói riêng nhằm bảo vệ hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển. Bao bì cần đảm bảo các tiêu chí như: thông thoáng, chống ẩm, chịu lực tốt và phù hợp với điều kiện xếp dỡ tại cảng.

4.2. Xếp hàng đảm bảo thông gió và an toàn

Việc xếp hàng trong container phải tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật, đảm bảo luồng không khí lưu thông đều, đặc biệt đối với container lạnh. Xếp hàng không đúng cách có thể gây chèn ép, dập nát hoặc làm giảm hiệu quả làm lạnh.

5. Kiểm soát nhiệt độ và thời gian vận chuyển

5.1. Thiết lập nhiệt độ phù hợp

Đối với nông sản tươi, việc thiết lập nhiệt độ phù hợp ngay từ đầu là vô cùng quan trọng. Mỗi loại hàng hóa có dải nhiệt độ bảo quản khác nhau, nếu cài đặt sai có thể dẫn đến hư hỏng nghiêm trọng.

5.2. Lựa chọn tuyến và thời gian vận chuyển hợp lý

Doanh nghiệp nên ưu tiên các tuyến vận chuyển ngắn, ít trung chuyển để rút ngắn thời gian giao hàng. Thời gian vận chuyển càng dài thì rủi ro về chất lượng nông sản càng cao.

6. Tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu

6.1. Quy định về kiểm dịch và an toàn thực phẩm

Hầu hết các thị trường nhập khẩu đều có quy định rất nghiêm ngặt về kiểm dịch thực vật, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và an toàn thực phẩm. Doanh nghiệp cần nắm rõ và tuân thủ đầy đủ để tránh bị trả hàng hoặc tiêu hủy.

6.2. Chứng từ và hồ sơ xuất khẩu

Các chứng từ quan trọng như giấy chứng nhận kiểm dịch, chứng nhận xuất xứ (C/O), hóa đơn thương mại, vận đơn đường biển… cần được chuẩn bị đầy đủ, chính xác và thống nhất. Sai sót trong chứng từ có thể gây chậm trễ hoặc phát sinh chi phí không mong muốn.

7. Lưu ý về bảo hiểm hàng hóa

7.1. Tầm quan trọng của bảo hiểm trong xuất khẩu nông sản

Do rủi ro cao trong quá trình vận chuyển đường biển, việc mua bảo hiểm hàng hóa là rất cần thiết. Bảo hiểm giúp doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại tài chính trong trường hợp hàng hóa bị hư hỏng, mất mát hoặc gặp sự cố ngoài ý muốn.

7.2. Lựa chọn điều kiện bảo hiểm phù hợp

Doanh nghiệp nên cân nhắc lựa chọn điều kiện bảo hiểm phù hợp với giá trị và tính chất của lô hàng, đặc biệt với các mặt hàng nông sản có giá trị cao hoặc dễ hư hỏng.

8. Quản lý rủi ro trong quá trình vận chuyển

8.1. Theo dõi và giám sát lô hàng

Việc theo dõi tình trạng lô hàng trong suốt hành trình giúp doanh nghiệp kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề phát sinh. Hiện nay, nhiều hãng tàu và đơn vị logistics cung cấp dịch vụ theo dõi container theo thời gian thực.

8.2. Phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan

Doanh nghiệp xuất khẩu cần phối hợp chặt chẽ với hãng tàu, đại lý logistics, đơn vị kiểm dịch và khách hàng để đảm bảo quá trình vận chuyển diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.

9. Lưu ý về chi phí và hợp đồng vận chuyển

9.1. Tính toán đầy đủ các chi phí phát sinh

Ngoài cước vận tải biển, doanh nghiệp cần tính đến các chi phí khác như phí THC, phí vệ sinh container, phí lưu kho, lưu bãi và các phụ phí mùa cao điểm. Việc dự trù chi phí giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong kế hoạch tài chính.

9.2. Đàm phán điều khoản hợp đồng rõ ràng

Hợp đồng vận chuyển cần quy định rõ trách nhiệm của các bên, điều kiện giao hàng (Incoterms), thời gian giao hàng và phương án xử lý khi xảy ra sự cố.

10. Những lưu ý riêng đối với doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam

10.1. Nâng cao chất lượng và truy xuất nguồn gốc

Thị trường quốc tế ngày càng yêu cầu cao về truy xuất nguồn gốc và tính minh bạch. Doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư vào quy trình sản xuất, đóng gói và quản lý chất lượng để nâng cao uy tín và giá trị nông sản.

10.2. Chủ động cập nhật thông tin thị trường và chính sách

Việc thường xuyên cập nhật các thay đổi về chính sách nhập khẩu, tiêu chuẩn kỹ thuật và xu hướng tiêu dùng sẽ giúp doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh chiến lược xuất khẩu.

11. Kết luận

Xuất khẩu nông sản bằng đường biển mang lại nhiều lợi thế về chi phí và khả năng mở rộng thị trường, nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro và thách thức. Năm 2025 và những năm tiếp theo, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu chất lượng ngày càng cao, các doanh nghiệp cần đặc biệt chú trọng đến từng khâu từ đóng gói, vận chuyển, chứng từ đến quản lý rủi ro.

Việc nắm vững những lưu ý quan trọng khi xuất hàng nông sản bằng đường biển sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu tổn thất, nâng cao hiệu quả kinh doanh và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Xem thêm >>

Các mặt hàng thường xuất từ Việt Nam sang Châu Âu

Những điều cần biết khi gửi hàng xách tay đi Châu Âu